ทำความเข้าใจ แก๊สในกระเพาะมากจนเรอหรือผายลมบ่อย: สาเหตุและอาการ

การมีแก๊สในระบบทางเดินอาหารเป็นเรื่องปกติ เกิดขึ้นได้จาก 2 แหล่งหลัก คือ การกลืนอากาศเข้าไป (Aerophagia) และการย่อยสลายอาหารโดยแบคทีเรียในลำไส้ใหญ่ อย่างไรก็ตาม หากมีแก๊สสะสมมากเกินไปหรือไม่สามารถระบายออกได้อย่างเหมาะสม จะทำให้เกิดอาการไม่สบายต่างๆ รวมถึงการ เรอ และ ผายลม บ่อยผิดปกติ สาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่:

• การกลืนอากาศมากเกินไป: เกิดจากการทานอาหารหรือดื่มเครื่องดื่มเร็วเกินไป, การเคี้ยวหมากฝรั่ง, การสูบบุหรี่, การพูดคุยขณะทานอาหาร, การใส่ฟันปลอมที่ไม่พอดี, หรือแม้แต่ความวิตกกังวล อากาศที่กลืนเข้าไปส่วนใหญ่เป็นไนโตรเจนและออกซิเจน ซึ่งมักจะถูกระบายออกโดยการ เรอ
• ประเภทของอาหารที่บริโภค: อาหารหลายชนิดมีส่วนประกอบที่ร่างกายย่อยได้ไม่สมบูรณ์ในลำไส้เล็ก และจะถูกส่งต่อไปยังลำไส้ใหญ่ให้แบคทีเรียช่วยย่อยสลาย กระบวนการหมักนี้ทำให้เกิดแก๊สต่างๆ (เช่น ไฮโดรเจน, คาร์บอนไดออกไซด์, มีเทน) ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของการ ผายลม อาหารที่มักทำให้เกิดแก๊ส ได้แก่:
  • ถั่วและพืชตระกูลถั่ว: มีคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อนที่เรียกว่า โอลิโกแซ็กคาไรด์ (Oligosaccharides) ซึ่งย่อยยาก
  • ผักบางชนิด: เช่น กะหล่ำปลี, บรอกโคลี, กะหล่ำดอก, หัวหอม, หน่อไม้ฝรั่ง มีใยอาหารและน้ำตาลบางชนิดที่แบคทีเรียชอบ
  • ผลไม้บางชนิด: เช่น แอปเปิ้ล, ลูกแพร์, ลูกพีช มีน้ำตาลฟรุกโตสและซอร์บิทอล
  • ผลิตภัณฑ์นม: ในผู้ที่แพ้แลคโตส (Lactose intolerance) ร่างกายไม่สามารถย่อยน้ำตาลแลคโตสในนมได้
  • ธัญพืชเต็มเมล็ด: เช่น ข้าวโอ๊ต, ข้าวสาลี มีใยอาหารสูง
  • เครื่องดื่มอัดลมและเบียร์: มีแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์โดยตรง
  • สารให้ความหวานแทนน้ำตาล: เช่น ซอร์บิทอล, ไซลิทอล, แมนนิทอล ซึ่งมักพบในหมากฝรั่งหรือลูกอมปราศจากน้ำตาล
• ปัญหาในระบบย่อยอาหาร:
  • อาหารไม่ย่อย (Dyspepsia): ทำให้รู้สึกแน่นท้อง อึดอัด และอาจมีแก๊สมาก
  • ท้องผูก (Constipation): กากอาหารที่ค้างอยู่ในลำไส้นานขึ้น ทำให้แบคทีเรียมีเวลาหมักหมมและสร้างแก๊สมากขึ้น
  • ภาวะลำไส้แปรปรวน (Irritable Bowel Syndrome – IBS): ผู้ป่วย IBS มักมีอาการปวดท้อง, ท้องอืด, และมีการเปลี่ยนแปลงของลักษณะการขับถ่าย ร่วมกับมีแก๊สมากผิดปกติ
  • ภาวะแบคทีเรียเจริญเติบโตผิดปกติในลำไส้เล็ก (Small Intestinal Bacterial Overgrowth – SIBO): การมีแบคทีเรียในลำไส้เล็กมากเกินไป ทำให้เกิดการหมักอาหารและสร้างแก๊สในตำแหน่งที่ไม่ควรเกิด
  • โรคเซลิแอค (Celiac Disease) หรือภาวะไวต่อกลูเตน: การแพ้กลูเตนทำให้เกิดการอักเสบและการย่อยผิดปกติ
• ปัจจัยอื่นๆ: ความเครียด, การใช้ยาบางชนิด (เช่น ยาปฏิชีวนะที่อาจทำลายสมดุลแบคทีเรียในลำไส้) ก็สามารถส่งผลต่อปริมาณแก๊สได้

อาการหลักคือการ เรอ บ่อย (Belching) เพื่อระบายแก๊สจากกระเพาะอาหาร และการ ผายลม บ่อย (Flatulence) เพื่อระบายแก๊สจากลำไส้ใหญ่ อาจมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ท้องอืด (Bloating), แน่นท้อง, ปวดท้องแบบบิดๆ (Abdominal cramping) การเข้าใจสาเหตุที่เป็นไปได้จะช่วยให้เลือกวิธีจัดการที่เหมาะสม ซึ่งการใช้ น้ำขิง หรือ ขิงผง ที่มีสรรพคุณช่วย ขับลม และส่งเสริม ระบบย่อย อาจเป็นทางเลือกเสริมที่ดี

น้ำขิง และ ขิงผง: สมุนไพรคู่ครัวเพื่อสุขภาพ ลดแก๊ส ขับลม

ขิงเป็นสมุนไพรที่ได้รับการยอมรับในสรรพคุณช่วยบรรเทาอาการไม่สบายท้อง โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับแก๊สในทางเดินอาหารมายาวนาน ทั้งในการแพทย์แผนโบราณและมีงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่สนับสนุน คุณสมบัติสำคัญที่เกี่ยวข้องคือ:

1. คุณสมบัติขับลม (Carminative Effect): นี่คือสรรพคุณเด่นของขิง สารสำคัญในขิง โดยเฉพาะจินเจอรอลและโชกาออล ช่วยกระตุ้นการเคลื่อนไหวของระบบทางเดินอาหาร และช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อหูรูดต่างๆ ทำให้แก๊สที่สะสมอยู่ในกระเพาะอาหารและลำไส้สามารถเคลื่อนที่และถูกขับออกมาได้ง่ายขึ้น ไม่ว่าจะเป็นทางการ เรอ หรือการ ผายลม ช่วยลดความรู้สึกแน่น อึดอัดจากภาวะท้องอืด [อ้างอิง 1, 9]
2. ส่งเสริมการย่อยอาหาร: ขิงช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำลาย น้ำดี และเอนไซม์ที่จำเป็นต่อการย่อยอาหาร [อ้างอิง 1] เมื่ออาหารถูกย่อยได้สมบูรณ์มากขึ้น โอกาสที่อาหารที่ไม่ถูกย่อยจะถูกส่งไปหมักหมมโดยแบคทีเรียในลำไส้ใหญ่และสร้างแก๊สก็จะลดน้อยลง
3. เร่งการบีบตัวของกระเพาะอาหาร (Accelerated Gastric Emptying): การที่ขิงช่วยให้กระเพาะอาหารส่งต่ออาหารไปยังลำไส้เล็กได้เร็วขึ้น [อ้างอิง 2] ช่วยลดเวลาที่อาหารจะตกค้างอยู่ในกระเพาะ ซึ่งอาจเป็นแหล่งที่ทำให้เกิดแก๊สจากการกลืนอากาศหรือการย่อยที่ไม่สมบูรณ์ได้
4. ลดการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อเรียบ (Antispasmodic Effect): อาการปวดท้องแบบบิดๆ ที่มักเกิดร่วมกับภาวะมีแก๊สมาก เกิดจากการหดเกร็งของกล้ามเนื้อลำไส้ ขิงมีฤทธิ์ช่วยคลายการหดเกร็งนี้ ทำให้กล้ามเนื้อเรียบผ่อนคลายและลดอาการปวดได้
5. อาจช่วยปรับสมดุลแบคทีเรียในลำไส้: แม้ยังต้องการการศึกษาเพิ่มเติม แต่มีแนวโน้มว่าขิงอาจมีผลต่อสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้ ช่วยลดจำนวนแบคทีเรียชนิดที่สร้างแก๊สมากเกินไป
6. ต้านการอักเสบ: การอักเสบในทางเดินอาหารอาจส่งผลต่อการทำงานของระบบย่อยและทำให้เกิดแก๊สได้ คุณสมบัติต้านการอักเสบของขิงจึงอาจมีส่วนช่วยทางอ้อมในการลดปัญหานี้

ด้วยคุณสมบัติเหล่านี้ การดื่ม น้ำขิง อุ่นๆ หรือใช้ ขิงผง ชงดื่มหลังมื้ออาหาร จึงเป็นวิธีธรรมชาติที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายเพื่อช่วยลด แก๊สในกระเพาะ บรรเทาอาการท้องอืด และทำให้ เรอ หรือ ผายลม น้อยลง รู้สึกสบายท้องมากขึ้น

ขิงลดแก๊สในกระเพาะหลังมื้ออาหาร เรอน้อยลง ผายลมน้อยลง: กลไกการทำงานของ น้ำขิง/ขิงผง

การที่ น้ำขิง และ ขิงผง สามารถช่วยลด แก๊สในกระเพาะ และลำไส้ ทำให้ เรอ และ ผายลม น้อยลงนั้น อธิบายได้ด้วยกลไกการทำงานดังนี้:

• การผ่อนคลายหูรูดหลอดอาหารส่วนล่าง (LES Relaxation): สำหรับแก๊สที่สะสมในกระเพาะอาหารซึ่งมักเกิดจากการกลืนอากาศ การ เรอ เป็นวิธีระบายออก ขิงอาจช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อหูรูดระหว่างหลอดอาหารและกระเพาะอาหารเล็กน้อย ทำให้การเรอเพื่อระบายแก๊สส่วนเกินทำได้ง่ายขึ้น ลดความรู้สึกจุกแน่นบริเวณลิ้นปี่
• การกระตุ้นการเคลื่อนไหวของลำไส้ (Prokinetic Effect): สารสำคัญในขิงช่วยกระตุ้นการบีบตัวของลำไส้ (Peristalsis) ทำให้แก๊สที่เกิดจากการหมักของแบคทีเรียในลำไส้ใหญ่สามารถเคลื่อนที่และถูก ขับลม ออกไปทางการ ผายลม ได้เร็วขึ้น ลดการสะสมของแก๊สที่ทำให้ท้องอืด [อ้างอิง 1]
• การเร่งการว่างของกระเพาะอาหาร (Accelerated Gastric Emptying): การที่อาหารออกจากกระเพาะเร็วขึ้น [อ้างอิง 2] ช่วยลดโอกาสที่อาหารจะบูดหรือเกิดการหมักในกระเพาะ และลดปริมาณอาหารที่จะถูกส่งต่อไปยังลำไส้ใหญ่ในสภาพที่ยังย่อยไม่สมบูรณ์ ซึ่งจะช่วยลดวัตถุดิบให้แบคทีเรียใช้สร้างแก๊ส
• การส่งเสริมการย่อยอาหาร: การกระตุ้นการหลั่งน้ำดีและเอนไซม์ช่วยให้การย่อยไขมันและโปรตีนมีประสิทธิภาพมากขึ้น ลดปริมาณสารอาหารที่ไม่ถูกย่อยซึ่งเป็นอาหารของแบคทีเรียสร้างแก๊ส
• ฤทธิ์ต้านจุลชีพ (Antimicrobial Effect) (อาจ): มีการศึกษาบางส่วนที่ชี้ว่าขิงอาจมีฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียบางชนิด รวมถึงแบคทีเรียในลำไส้ที่สร้างแก๊สมีเทน ซึ่งอาจช่วยปรับสมดุลจุลินทรีย์และลดการผลิตแก๊สที่มากเกินไป
• การลดการเกร็งตัวของลำไส้ (Antispasmodic Effect): ช่วยลดอาการปวดบิดที่อาจเกิดร่วมกับการมีแก๊สมาก ทำให้รู้สึกสบายท้องขึ้น

กลไกเหล่านี้ทำงานร่วมกันเพื่อช่วย ขับลม ลดการสะสมของ แก๊สในกระเพาะ และลำไส้ ทำให้รู้สึกสบายท้องมากขึ้น ลดอาการท้องอืด และลดความถี่ในการ เรอ หรือ ผายลม ที่น่ารำคาญหลังมื้ออาหาร

เคล็ดลับการดื่ม/ใช้ น้ำขิง และ ขิงผง เพื่อผลลัพธ์ที่ดีที่สุดในการลดแก๊สและขับลม

เพื่อให้การใช้ขิงช่วยลดแก๊ส ขับลม และบรรเทาอาการท้องอืดได้อย่างมีประสิทธิภาพ ควรปฏิบัติตามคำแนะนำต่อไปนี้:

1. เลือกรูปแบบและคุณภาพ:
   • น้ำขิงสด: ต้มขิงแก่สดฝานหรือทุบกับน้ำสะอาด ดื่มขณะอุ่นๆ จะช่วยให้รู้สึกสบายท้องได้ดีที่สุด อาจเติมใบสะระแหน่เพื่อช่วยขับลมเสริมฤทธิ์กัน
   • ขิงผง: เลือก ขิงผง คุณภาพดี ไม่ผสมน้ำตาล ชงกับน้ำอุ่นดื่มทันทีหลังอาหาร หรือเมื่อเริ่มรู้สึกอึดอัด
   • เคี้ยวขิงสด: หากทนรสเผ็ดได้ การเคี้ยวขิงสดชิ้นเล็กๆ หลังอาหาร จะช่วยกระตุ้นน้ำลายและให้สารสำคัญออกฤทธิ์ในช่องปากและทางเดินอาหารส่วนต้นได้โดยตรง
2. ช่วงเวลาที่เหมาะสม: เวลาที่ดีที่สุดคือดื่มหลังมื้ออาหารทันที หรือภายใน 15-30 นาที เพื่อช่วยกระตุ้นการย่อยและป้องกันการเกิดแก๊ส หรือดื่มเมื่อเริ่มมีอาการท้องอืด แน่นท้อง
3. ปริมาณที่แนะนำ: สำหรับการดื่มเพื่อขับลม อาจเริ่มต้นที่ น้ำขิง 1 แก้ว หรือ ขิงผง ประมาณครึ่งถึงหนึ่งช้อนชา ไม่จำเป็นต้องใช้ปริมาณมากเกินไป (ไม่ควรเกิน 4 กรัมขิงสด หรือ 1-2 ช้อนชาขิงผงต่อวัน)
4. ข้อควรระวัง:
   • รสเผ็ดร้อนอาจระคายเคือง: ผู้ที่มีแผลในกระเพาะอาหาร หรือมีอาการแสบร้อนกลางอกง่าย ควรเริ่มด้วยปริมาณน้อยๆ หรือเจือจาง
   • ปฏิกิริยากับยา: ผู้ที่ทานยาละลายลิ่มเลือด หรือมีปัญหาเกี่ยวกับถุงน้ำดี ควรปรึกษาแพทย์ก่อน
   • ไม่ใช่การรักษาโรคประจำตัว: หากอาการท้องอืด มีแก๊ส เรอบ่อย หรือผายลมบ่อย เป็นอาการเรื้อรัง หรือสงสัยว่าเกิดจากภาวะผิดปกติ เช่น IBS, SIBO, หรือการแพ้อาหาร ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุและรับการรักษาที่ถูกต้อง ขิงเป็นเพียงตัวช่วยบรรเทาอาการเท่านั้น
5. ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมร่วมด้วย: การลดแก๊สจะได้ผลดีที่สุดเมื่อทำควบคู่กับการปรับพฤติกรรม เช่น ทานอาหารช้าๆ เคี้ยวให้ละเอียด, หลีกเลี่ยงอาหารที่รู้ว่าทำให้เกิดแก๊สกับตัวเอง, ลดการดื่มเครื่องดื่มอัดลม, ลดการเคี้ยวหมากฝรั่ง, และจัดการความเครียด
6. เลือกผลิตภัณฑ์คุณภาพ: เลือก น้ำขิง หรือ ขิงผง จากแบรนด์ที่น่าเชื่อถือ เช่น จินเจน (Gingen) เพื่อความมั่นใจในคุณภาพและประสิทธิภาพ

การนำ น้ำขิง และ ขิงผง มาใช้เป็นประจำหลังมื้ออาหาร เป็นวิธีธรรมชาติที่ง่ายและได้ผลดีสำหรับหลายๆ คนในการลดปัญหา แก๊สในกระเพาะ ทำให้ เรอ น้อยลง ผายลม น้อยลง และรู้สึกสบายท้องมากขึ้น

แหล่งอ้างอิง (References)

ข้อมูลเกี่ยวกับสรรพคุณของขิงในการขับลม ลดแก๊ส และส่งเสริมระบบย่อยอาหาร มาจากงานวิจัยและการทบทวนวรรณกรรมหลายชิ้น รวมถึงความรู้จากการแพทย์แผนโบราณ ตัวอย่างเช่น:

• [1] Bodagh, M. N., Maleki, I., & Hekmatdoost, A. (2019). Ginger in gastrointestinal disorders: A systematic review of clinical trials. Food science & nutrition, 7(1), 96-108. (รีวิวผลต่อระบบทางเดินอาหาร รวมถึงฤทธิ์ขับลม)
• [2] Wu, K. L., Rayner, C. K., Chuah, S. K., Changchien, C. S., Lu, S. N., Chiu, Y. C., … & Lee, C. M. (2008). Effects of ginger on gastric emptying and motility in healthy humans. European journal of gastroenterology & hepatology, 20(5), 436-440. (ผลต่อการเคลื่อนไหวของกระเพาะอาหาร)
• [9] หน่วยแพทย์ทางเลือก คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล. (2566). มารู้จัก “ขิง” กันเถอะ. (กล่าวถึงสรรพคุณบรรเทาท้องอืด ขับลม)
• [10] Haniadka, R., Saldanha, E., Sunita, V., Palatty, P. L., Fayad, R., & Baliga, M. S. (2013). A review of the gastroprotective effects of ginger (Zingiber officinale Roscoe). Food & function, 4(6), 845-855. (ผลปกป้องระบบทางเดินอาหาร)
• Micklefield, G. H., Redeker, Y., Meister, V., Jung, O., Greving, I., & May, B. (1999). Effects of ginger on gastroduodenal motility. International journal of clinical pharmacology and therapeutics, 37(7), 341-346. (การศึกษาเกี่ยวกับผลต่อการเคลื่อนไหวของกระเพาะและลำไส้)
• Lacy, B. E., Chey, W. D., & Lembo, A. J. (2008). New and emerging therapies for the treatment of irritable bowel syndrome. Gastroenterology & hepatology, 4(4), 260. (กล่าวถึงการใช้ขิงใน IBS ซึ่งมักมีอาการแก๊สร่วมด้วย)

หมายเหตุ: การอ้างอิงเหล่านี้เป็นเพียงตัวอย่าง ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อขอข้อมูลเพิ่มเติมและคำแนะนำเฉพาะบุคคล

สั่งซื้อสินค้าได้ที่นี่